Eski desteklerde yoğun talep, yeni dönemde daha az ödeme
Geçtiğimiz iki yıl boyunca yürütülen “Yağ ve Gazdan Çıkış” programı kapsamında çevre dostu ısı sistemlerine geçmek isteyenler, maliyetlerin %75’ine kadar devlet desteği alabildi. Bu destek, teknolojiye bağlı olarak 23.000 Euro’ya kadar ulaşabiliyordu. Büyük ilgi nedeniyle hatta internet ortamında destek rezervasyonlarının el değiştirdiği bir “karaborsa” bile ortaya çıkmıştı. Ancak 2024 sonunda, beklenenden erken tükenen fonlar sonrası yeni sistemde artık en fazla %30 oranında destek verilecek. Yerel yönetimlerin ek katkılarıyla bu oran bazı durumlarda %50’ye kadar çıkabilecek.
Bir milyar Euro’luk destek: 58.000 proje onaylandı
Çevre Bakanlığı verilerine göre, yılın ilk dokuz ayında 58.150 ısı sistemi değişim projesi onaylandı veya değerlendirme aşamasında. Toplam destek hacmi 1,025 milyar Euro gibi devasa bir rakama ulaştı. Bunların 56.290’ı 29 Eylül itibarıyla tamamlandı. Ancak hâlâ açık durumda olan 15.300 kayıt bulunuyor. Bu durum, projelerin önce finanse edilip daha sonra geri ödemeye alınması zorunluluğu nedeniyle, ekonomik olarak zorlu dönemlerde bazı başvuru sahipleri için güçlük yaratıyor.
Açık kayıtlar ve mali yükler
Isı sistemlerini yenilemek genellikle yalnızca kazan değişimiyle bitmiyor. Radyatörlerin uyarlanması gibi ek maliyetler de söz konusu olabiliyor. Bakanlık, bu açık projeler için de bütçe ayırmış durumda. Eski destek rejiminde kayıt oluşturmak oldukça kolaydı — yalnızca birkaç kişisel bilgi ve tahmini proje maliyetiyle işlem yapılabiliyordu. Bu kolaylık, başvurularda büyük bir patlama yaratmıştı.
12 ay içinde başvuru zorunluluğu
Katılımcıların kayıt yaptırdıktan sonra projeyi tamamlayıp başvuru sunmaları için 12 aylık süreleri bulunuyor. Bu nedenle hâlâ bazı başvuru sahiplerinin fonlarını alması bekleniyor. Ayrıca, termal yenileme (sanierungsbonus) için de destekler devam ediyor. İlk üç çeyrekte bu alanda yaklaşık 23.000 projeye 385 milyon Euro sağlandı. Bu projelerin %20’si hâlâ devam ediyor, çünkü bir kısmı kapsamlı yenilemeleri içeriyor. Yaklaşık 5.100 kayıt bu kategoride hâlâ açık durumda.
Boşa çıkan fonlar yeniden iklim projelerine aktarılacak
Bakanlık açıklamasına göre, ısı değişimi ve yenileme projeleri için ayrılmış olan 316,5 milyon Euro’luk fon kullanılmazsa, bu tutar başka iklim koruma ve enerji dönüşümü projelerinde değerlendirilecek. Bu da kaynakların kaybolmadan sistem içinde kalmasını sağlıyor.
Vatandaşın tercihi: Isı pompası
En çok tercih edilen sistem ısı pompası oldu. 2024 yılında yaklaşık 29.000 proje bu teknolojiyle yürütüldü. Onu 23.558 odun merkezli ısıtma sistemi takip ediyor. Geriye kalan yaklaşık 5.400 proje ise bölgesel ısıtma sistemlerine yöneldi. Geçtiğimiz yıl da benzer bir tablo vardı: 2024’te onaylanan 58.300 başvurunun toplam hacmi 997 milyon Euro’yu buldu. Düşük gelirli aileler için ayrı yürütülen “Herkes için Temiz Isıtma” programı kapsamında ise maliyetlerin %100’ü geri ödenebildi.
Enerji dönüşümünde etkileyici sonuçlar
Destek alanların yaklaşık yarısı ısı pompasına, %39’u biyokütle sistemlerine, %10’u ise bölgesel ısıtma hatlarına geçti. Eski sistemlerde %46’sı gaz, %40’ı yakıt yağı kullanıyordu. Kalan kısım ise kömür, kok veya elektrikli ısıtmalardan oluşuyordu. Bakanlık verilerine göre 2024 yılındaki bu dönüşüm, 401.800 ton CO₂ tasarrufu sağladı.
Yeni dönemde sıkı kurallar ve sınırlı süre
Kasım itibarıyla başvuruya açılacak yeni destek sistemiyle her yıl 30.000 kazan değişimi ve 7.400 yenileme projesi hedefleniyor. Bu projelerin toplamda yılda yaklaşık 270.000 ton CO₂ azalımı sağlaması bekleniyor. Ancak başvuru koşulları artık daha sıkı: Başvuruda uygulamayı yapacak yetkili firma belirtilmeli ve önceden enerji danışmanlığı alınmış olmalı. Ayrıca, yeni dönemde fon rezervasyonları sadece dokuz ay boyunca geçerli olacak.
