Klimademo: Yasadışı Yüz Tanıma Teknolojisine Eleştiriler

Otomatik yüz tanıma teknolojisinin bir gösteride kullanılması, veri koruma savunucularından polis teşkilatına yönelik eleştiriler getirdi. epicenter.works adlı sivil toplum kuruluşu, bu uygulamanın yasal dayanağı olmadığını belirterek veri koruma kurumuna şikayette bulundu.

2023 yılının 27-29 Mart tarihleri arasında Viyana’da düzenlenen Gaskonferansı karşıtı gösteride yaklaşık 140 kişi gözaltına alındı. Gösteri sonunda polis şiddeti nedeniyle gösteri zorla dağıtıldı ve Viyana Polis Müdürlüğü aşırı güç kullanmakla suçlandı. Göstericiler hakkında çeşitli yasal işlemler başlatıldı.

Gözaltına alınanlar arasında, gösteri alanında kimlik göstermeyi reddeden N. isimli kişi de vardı. Polisler bu kişinin fotoğraflarını çekti ve ardından hakkında yasal süreç başlatıldı. Gösteriyle bağlantılı olarak toplam 165 iklim aktivistine açılan davalar gibi, onun davası da sonuçta düşürüldü.

Polise kişisel verilerinin nasıl kullanıldığı sorulduğunda ortaya çıktı ki, kimlik tespiti otomatik yüz tanıma sistemiyle yapılmış. epicenter.works, böyle bir uygulama için yasal bir temel bulunmadığını ve bu nedenle N. adına şikayette bulundu.

Mart 2020 itibarıyla İçişleri Bakanlığı veri tabanında 600.000’den fazla kişinin bilgisi kayıtlıydı; bu sayının şu an daha da arttığı tahmin ediliyor. Avrupa Adalet Divanı, yüz tanıma gibi araçların kullanımının rastgele ve sınırsız genişletilemeyeceğini belirtiyor. Ancak Avusturya nüfusunun yüzde 8’inden fazlasının bu tür genişlemelerle karşı karşıya olduğu vurgulanıyor.

Yüz Tanıma Teknolojisi Hatalı

Bu teknoloji kesinlikle hata yapmıyor değil. 2023 sonbaharında, Graz Başsavcılığı’nın uluslararası yakalama kararıyla Sırbistan’da iki ay tutuklu kalan bir Avusturyalı, sahte para çetesinin lideri olmakla suçlanmıştı. İddia, süpermarket kameralarının çektiği bir video görüntüsüne dayanıyordu. Sonunda masumiyeti ortaya çıkınca serbest bırakıldı.

Benzer şekilde, bu gösteride de yüz tanıma sistemi yanlış kişileri tespit etti ve gösteriye katılmayan bazı insanlar hakkında yasal işlem başlatıldı.

Keyfi Kullanım Riski

N., yüz tanıma yazılımının kullanımı için net kurallar talep ediyor: “Bu tür yazılımlar hukuki olarak çok problemli ve aslında kullanılmamalı. Zorunlu olursa bile kesin kurallar çerçevesinde ve kesinlikle siyasi gösterilere karşı kullanılmamalı.”

epicenter.works’den Sebastian Kneidinger de benzer görüşte: “Macaristan gibi ülkelerde yüz tanımanın protestoları engellemek için kullanıldığını görüyoruz. Böyle uygulamalara demokratik bir ülkede yer olmamalı.”

AB Direktifi Uygulanamıyor

AI Act adı verilen bir AB yasası, yüz tanıma gibi yüksek riskli yapay zeka uygulamalarını sınırlamak veya yasaklamak için çıkarıldı. Ancak bu yasa “ulusal güvenlik” konularını kapsam dışı bırakıyor.

Kneidinger, bu durumu eleştiriyor: “Yapay zekanın kontrolsüz kullanımı zaten tehlikelerini gösterdi. Bu yüzden AI Act gibi bağlayıcı kurallara ihtiyacımız var, temel hakları korumak için.”

İçişleri Bakanlığı ise hakların korunduğunu savunuyor. Ancak veri koruma uzmanları, yasanın eski olduğunu ve yapay zeka kullanımına dair açıklamalar içermediğini belirtiyor.

Karner: “Gerçek Zamanlı Eşleştirme Yok”

Sırbistan’da tutuklanan kişiyle ilgili parlamentoya verilen yanıtta, İçişleri Bakanı Gerhard Karner, dijital görüntü eşleştirmesiyle kimlik tespitinin yapılmadığını, bunun her zaman bir insan tarafından yapıldığını söyledi. “Eşleştirme sonuçlarına dayalı diğer işlemler savcılık veya mahkeme onayı gerektirir. Gerçek zamanlı eşleştirme yapılmaz. Cinsiyet, ten rengi veya diğer faktörlere dayalı ayrımcılık da mümkün değildir” dedi.