Ukrayna, Putin’e ve Batı’daki azalan ilgiye karşı savaşırken; Rusya, enerji altyapısını yeniden hedef alıyor ve ülke cephede olduğu kadar günlük yaşamda da yıpratıcı bir kış sınavıyla yüz yüze.

Elektrik kesildiğinde elektrikli ısıtıcılar da işe yaramıyor; soğuk önce duvarlara, sonra uzuvlara geri dönüyor. Dördüncü savaş kışına günler kala, gece dışarıda sıcaklıklar 3°C’ye kadar düşüyor; ısınma dönemi her zamankinden geç başladı. Bu yüzden Kyiv’de pek çok daire hâlâ soğuk.

Şebekeyi dengelemek için her gün saatler süren planlı kesintiler uygulanıyor. Konut bloklarının arasında, kafeleri ve dükkânları ayakta tutan jeneratörlerin sinir bozucu uğultusu yankılanıyor. Hava dizel kokuyor, boğazı yakıyor. Lokantalarda “Blackout Menüleri”ne yönlendiriliyor: az ya da hiç elektrik gerektirmeyen tarifler; salatalar, kişler.

Mumlar ve Powerbank’ler

Evlerde ise insanlar, günlük saatler süren kesintiler boyunca mumlar ve powerbank’lerle idare ediyor; bulaşıklar birikirken çamaşırlar yıkanamıyor, karanlık gözleri yoruyor. Belediye Başkanı Vitali Kliçko, son Rus saldırılarının enerji altyapısında yarattığı tahribatın hızla onarıldığını söylüyor ama sözleri uyarı gibi: “İşgalin başlangıcından beri en zor ısıtma sezonunun eşiğindeyiz.”

Kyiv’deki Ukrayna Gelecek Enstitüsü’nün Enerji Programı Direktörü Andrian Prokip ise temkinli iyimser: “2022’de hazırlıksızdık. Bugün elektrik kesilse de mağazaya, kafeye, bankaya, ofise gidebiliyoruz.” En azından kesintiler sürpriz olmadı; önümüzdeki ayların parolası ise net: dayanmak.

Günlerce sürecek darboğazlar kapıda

Rusya, uzun savaş suçları zincirinde enerji altyapısını yeniden hedefliyor. Yalnızca Ekim’in son haftasında ülke genelinde 70’ten fazla füze, neredeyse 1500 saldırı dronu ve 1170 güdümlü planör bomba kullanıldığını açıklayan Başkan Volodimir Zelenski, “Birçok dronun durdurulamaması nedeniyle kışın günlerce sürebilecek elektrik, ısı veya gaz kesintileri bekliyoruz” diyor, Prokip de aynı kaygıyı paylaşıyor.

Hükümet, yaklaşan kış için destek paketleri hazırlıyor: ücretsiz sağlık kontrolleri, ücretsiz tren seyahatleri ve tek seferlik ödemeler. Ancak eleştirmenler, bunları toplumdaki moral düşüşünü frenlemeye dönük sembolik hamleler olarak görüyor. Zira yoksulluk oranı %37’ye tırmanmış durumda; hanelerin yaklaşık %10’unda savaş nedeniyle engelli ya da veteran bulunuyor.

Yurtdışından gelen destek ve medyanın ilgisi tamamen kaybolmadı ancak önceki yıllara kıyasla belirgin biçimde azaldı. Kimse Rusya’nın saldırılarını durduracağına inanmıyor. Donald Trump’ın ABD Başkanı seçilmesinden sonra da sahadaki gerçeklik değişmedi; oysa bir zamanlar “savaşı 24 saat içinde bitirme” vaadiyle anılıyordu.

Hollywood Ukrayna’da

Haftanın küçük bir umut ışığı, Angelina Jolie’nin Herson ve Mıkolayiv ziyaretlerinde ortaya çıktı. Jolie, sağlık çalışanları, gönüllüler ve sivillerle buluşarak sivil halkın korunmasına dikkat çekti. Ziyareti öncesinde Ukrayna hükümetine bilgi vermediği, hatta yaya olarak ülkeye girdiği yönünde haberler çıktı.

Ancak bu uluslararası dikkat anı bile hızla ülkenin kronik sorunlarına döndü. Medyaya göre, Jolie’nin ekibinden Ukraynalı bir refakatçi, cepheye yakın bir noktada askerlik şubesi görevlilerince gözaltına alındı. Ukrayna makamları “çarpıtılmış bilgiler” dese de olay, dördüncü işgal yıl dönemi yaklaşırken mobilizasyonu yeniden gündemin merkezine taşıdı.

Ordunun cazibesini artırmak

Savaşın başından beri hükümet, uzun görevlerin ardından askerlerin terhis/rotasyon sistemini kuramadı. Bazı erkekler aylardır durmaksızın görevdeyken, bazıları bir gün bile cepheye gitmedi. Ağustos itibarıyla 18–22 yaş arasındaki genç erkeklerin yurtdışına çıkmasına izin verildi; Politico’ya göre son iki ayda bu yaş grubundan yaklaşık 100.000 kişi Ukrayna-Polonya sınırını geçti.

Denys Şmıhal’in açıkladığı üzere, sabit süreli hizmet sözleşmeleri üzerinde çalışılıyor; amaç orduya katılımı cazip hale getirmek. Yine de mobilizasyon, tek reçetesi olmayan karmaşık bir konu. Come Back Alive adlı Ukraynalı STK’dan askeri analist Mykola Bielieskov şöyle diyor: “Bu bir yıpratma savaşı. Yapısal sorunlarımız var ve ortaklarımızın uzun vadeli desteğinden asla tamamen emin olamıyoruz.”

Umut veren tek gelişme, Rusya’nın arka bölgelerindeki petrol depoları ve altyapıya yönelik son saldırılar. Ancak Donetsk bölgesindeki Pokrovsk kentinde, Ukrayna birlikleri kuşatma riski altında. Bielieskov, “En büyük sorun lojistik. Rotasyon, tahliye ve ikmal çok zor” diyor. Gözlemciler, Pokrovsk’un er ya da geç düşebileceğini bir yıl önce söylemişti; bugün evlerin büyük bölümü enkaz.

Alınan ders ve cephede tablo

Bielieskov’a göre Ukrayna, rakibi asla küçümsememek gerektiği dersini aldı. Ancak bu, stratejik tablonun Rusya lehine döneceği anlamına gelmiyor. Avdiyivka, Popasna, Bahmut ve şimdi Pokrovsk: Bu kentlerin düşmesi, savaşın karakterini değiştirmedi.

Trump için propaganda mı?

Asıl endişe, ABD Başkanı Trump döneminde Rusya’nın sembolik bir kent ele geçirmeyi propaganda malzemesi yapması; “Ukrayna’ya ek yardımın boşa olduğu ve Rus zaferinin kaçınılmaz olduğu” iddiasını beslemesi. Bielieskov, “Böyle bir olay, Ukrayna–Rusya–ABD arasındaki daha büyük stratejik oyunda, Trump yönetimi altında nereye oturur?” sorusunun tayin edici olacağını söylüyor.