Çin’in Kritik Hammaddelerdeki Üstünlüğü Büyüyor
Çin’in kritik hammaddeler üzerindeki küresel hakimiyeti, Avrupa sanayisi için daha önce tahmin edilenden çok daha ciddi bir tehdit oluşturuyor. ASCII adlı düşünce kuruluşunun hazırladığı rapora göre, nadir toprak elementleri dışında da Çin, mıknatıslar, özel seramikler ve alaşımlar gibi stratejik öneme sahip ürünlerde etkisini artırmış durumda. Bu ürünler, enerji dönüşümü için hayati önemde ve Avrupa’nın Çin’e bağımlılığını daha da kritik hale getiriyor.
168 Ürün Grubunda Derin Analiz
ASCII Direktörü Peter Klimek, 168 farklı ürün grubunu kapsayan küresel ticaret ağlarını incelediklerini belirtiyor. Bu analiz, hammadde çıkarımından üretime kadar tüm değer zincirinde daha önce fark edilmeyen sistematik riskleri ortaya koydu. 2007-2023 yıllarını kapsayan araştırma, kalıcı mıknatıslar (permanent magnet), elektrik motorları, rüzgar türbinleri ve katalizörler gibi alanlarda tedarik risklerinin arttığını gösteriyor. Katalizörler, enerji dönüşümünde kimyasal reaksiyonları hızlandırarak verimliliği artırmada kilit rol oynuyor.
2010’dan Beri Süregelen Uyarılar
2010 yılında Çin, Japonya ile yaşanan diplomatik kriz sonrası nadir toprak elementleri ihracatını durdurarak küresel tedarik zincirini sarsmıştı. Japonya bu olaydan sonra bağımlılığını azaltmak için kaynaklarını çeşitlendirdi. Avrupa ise sorunu fark etmesine rağmen somut adımlar atmadı. Çalışmaya göre, Avusturya ve diğer AB ülkeleri, ABD, Tayvan ve Güney Kore ile birlikte bu malzemelerde tedarik kesintilerine karşı en hassas ekonomiler arasında yer alıyor.
Çin’in Mıknatıs Üretiminde Ezici Üstünlüğü
Çin, nadir toprak elementlerinin işlenmesinde küresel pazarın %91’ini kontrol ediyor. Özellikle mıknatıs üretim zincirinde AB’nin bağımlılığı çarpıcı: AB’nin bu alandaki ithalatının %98’i Çin’den geliyor. Klimek, bu durumu “gizli bağımlılıklar” olarak tanımlıyor ve sanayi üretim kapasitesinin artırılmaması halinde, gelecekte stratejik sektörlerde bağımsızlığın imkansız olacağını vurguluyor.
Bağımlılığın Azaltılması Zaman Alacak
Avrupa, sanayi işleme kapasitesini geliştirse bile Çin’e bağımlılık 2040 yılına kadar yalnızca %91’den %84’e düşebilecek. Bunun sebebi, önümüzdeki yıllarda nadir toprak elementleri ve bu elementlere dayalı ara ürünlere olan talebin hızla artması.
Çözüm: Çeşitlendirme ve Geri Dönüşüm
Rapor, Çin bağımlılığını azaltmak için şu önerileri sunuyor:
– Avustralya, Kanada ve Brezilya gibi nadir toprak elementleri üreten ülkelerle ticaret anlaşmaları yapılması
– Avrupa’daki potansiyel rezervlerin değerlendirilmesi
– Kritik malzemelerin geri dönüşümü ile döngüsel ekonominin güçlendirilmesi.
Bu elementler “nadir” olarak adlandırılsa da doğada çok az bulunmalarından değil, düşük yoğunlukta yer aldıkları için zor ve maliyetli çıkarılmalarından dolayı bu şekilde anılıyor. Geri dönüşüm, bu değerli malzemelerin ekonomide tutulmasını sağlayarak tedarik riskini azaltabilir.
