Ev Sahibi Olmak Gittikçe Zorlaşıyor
Kendi evine sahip olmak, birçok hane halkı için hâlâ maddi açıdan büyük bir yük oluşturuyor. Çarşamba günü açıklanan bir karşılaştırma portalı olan durchblicker verilerine göre, Viyana’da 90 metrekarelik yeni bir daire satın almak isteyen ortalama bir çiftin, Haziran 2025’te aylık net gelirlerinin yüzde 53’ünü konut kredisi taksitlerine ayırması gerekiyor. Bu oran, Avusturya Finansal Piyasalar Denetleme Kurumu’nun (FMA) “sürdürülebilir” kabul ettiği maksimum yüzde 40’lık borç ödeme oranını oldukça aşıyor. Bankalar, mevcut düzenlemelerdeki istisnaları ise yalnızca sınırlı ölçüde kullanıyor.
Durchblicker CEO’su Martin Spona konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Avrupa Merkez Bankası’nın faiz indirimleri sona yaklaşıyor. Bu durumda konut fiyatlarının yüksekliği, ev sahibi olmanın önündeki en büyük engel olmaya devam ediyor” dedi. Yine de geçen yıla göre küçük bir iyileşme söz konusu. 2024 ortalamasında aynı hane, kredi ödemeleri için gelirinin yüzde 61’ini harcamak zorundaydı.
FMA’ya Yönelik Artan Eleştiriler
Konut kredilerindeki sıkı düzenlemeler, son dönemde tekrar siyasi tartışma konusu haline geldi. Kredi düzenlemelerini belirleyen KIM Yönetmeliği Haziran sonunda yürürlükten kalktı ve bu nedenle bankalar için artık yasal olarak bağlayıcı değil. Ancak FMA, bankalara bu kurallara genel olarak uymaya devam etmeleri yönünde çağrıda bulundu.
Bu durum, hem siyasetçiler hem de finans sektöründen sert eleştiriler aldı. Örneğin Çarşamba günü, Özgürlükçü Ekonomi Genel Sekreteri Reinhard Langthaler, FMA’yı “ekonomi karşıtı bir politika izlemekle” suçladı ve bu tutumun inşaat sektöründe gerekli olan toparlanmayı engellediğini söyledi. Aşağı Avusturya Ticaret Odası (WKNÖ) emlak ve varlık danışmanlığı bölümü başkanı Johannes Wild ise “Ev alımı için uygulanan sıkı kredi kuralları, tüm gayrimenkul sektörünü ve çalışanlarını derinden etkiledi” dedi. Wild’a göre, KIM Yönetmeliği’nin sona ermesiyle birlikte alıcılar ve firmalar “rahat bir nefes aldı”.
Kredi Kuralları ve Uygulamalar
FMA Başkanı Helmut Ettl, Oberösterreichische Nachrichten gazetesine verdiği röportajda, kurumunun uygulamasını savundu. Ettl, 2016’dan beri bankalara benzer tavsiyelerin verildiğini belirterek, KIM Yönetmeliği yürürlükten kalktığında bu önceki duruma dönüldüğünü açıkladı. Ayrıca Ettl, 2022’de KIM-VO yürürlüğe girmeden önce verilen kredilerin yüzde 90’ının belirlenen kriterlere uygun olmadığını söyledi. Ettl’e göre kredi talebi, KIM Yönetmeliği yürürlükteyken bile bu yıl artış gösterdi.
KIM Yönetmeliği ve Bankaların Tutumu
KIM Yönetmeliği, kredi kullananların en az yüzde 20 öz sermaye koymalarını, borç ödeme oranının ise maksimum yüzde 40’ı geçmemesini ve maksimum kredi süresinin 35 yıl olmasını öngörüyordu. Ancak bankalar, verdikleri kredilerin yüzde 20’sinde bu kurallardan sapma hakkına sahipti. Buna rağmen, eleştirilere rağmen bankaların bu istisnaları yalnızca sınırlı ölçüde kullandığı, Avusturya Merkez Bankası’nın (OeNB) son Finansal Piyasa İstikrar Raporu’nda belirtildi.
Sabit Faizli Kredilere İlgi Artıyor
Gayrimenkul kredisi almak isteyen vatandaşlara durchblicker, sabit faizli kredi tercih etmelerini öneriyor. Bu öneriye tüketiciler de uymuş gibi görünüyor. OeNB verilerine göre, Nisan ayında toplam 1 milyar 577 milyon Euro tutarında yeni konut kredisi verildi. Bu kredilerin yüzde 88’i sabit faizli, yüzde 12’si ise değişken faizliydi. 2020 ve 2021 yıllarında sabit faizli kredilerin oranı yüzde 60’ların biraz üzerindeyken, 2023 ortasından itibaren bu oran yüzde 75’in üzerine çıktı ve yükselmeye devam ediyor.
