“Şaibeli Görüntü”: Yeşiller, Tanner’ın Jet Anlaşması Hakkında Açıklama Talep Ediyor
Avusturya Ordusu için planlanan on iki adet eğitim jeti alımı, büyük yankı uyandırıyor. Sadece Ekonomi ve Yolsuzluk Savcılığı’na (WKStA) ulaşan isimsiz bir ihbarla değil, ordunun kendi içinde de tartışmalar yaşanıyor. Der Standard’ın haberine göre, Savunma Bakanlığı bünyesindeki İç Denetim Departmanı, bugüne kadarki tedarik sürecinin İtalyan savunma sanayi şirketi Leonardo’ya “gereksiz yere” tekel sağladığını tespit etti. Bu eleştiri özellikle dikkat çekici çünkü bakanlığın açıkladığı yaklaşık bir milyar Euro’luk maliyet, Leonardo M-346FA jetleri için bugüne kadarki en yüksek birim fiyatı olabilir.
Yeşiller Partisi’nin savunma sözcüsü David Stögmüller, bu konuyla ilgili olarak Savunma Bakanı Klaudia Tanner’a (ÖVP), Maliye Bakanı Markus Marterbauer’e (SPÖ) ve Maliye Savcılığı’na yönelik parlamentoda çeşitli sorular yönelteceğini açıkladı. Stögmüller, İç Denetim raporlarına ait mevcut belgeleri inceleme için savcılığa teslim ettiklerini söyledi.
Kontrol Komisyonu Raporu Eksik
Geçtiğimiz yasama döneminde oluşturulan Tedarik Denetim Komisyonu’nun 2024 yılına ait raporunun hâlâ açıklanmadığını ifade eden Stögmüller, Leonardo jetlerinin seçiminin, Noel ile yılbaşı arasında yani 28 Aralık 2024’te açıklandığını hatırlattı. O yılın büyük bölümünü kapsayan değerlendirme süreci henüz raporlanmadı.
İhale Yok
Stögmüller, parlamentoda bir karar önergesi sunarak Denetim Komisyonu raporunun kamuoyuna açıklanmasını talep edecek. Bu komisyonun, kendisinin sıradan bir muhalefet milletvekili olarak erişemeyeceği detaylara sahip olduğunu vurguladı.
Stögmüller’e göre jet eğitimi için yapılan bu alım sürecinde birçok tutarsızlık var. Örneğin, uluslararası bir ihale açılmaması ve en pahalı donanım seçeneğinin tercih edilmesi anlaşılır değil. Şeffaflık çağrısında bulunan Stögmüller, bu sürecin “Eurofighter skandalı 2.0”a dönüşmesini engellemek gerektiğini belirtti. “Lobiciler, sözleşmeler imzalandıktan sonra değil, satın alma kriterleri oluşturulurken devreye girer,” dedi.
Askeri Gerekçeler Tartışmalı
Savunma Bakanlığı tarafından belirlenen teknik şartnameler Stögmüller’e göre ikna edici değil. Özellikle silah donanımı ve hava yakıt ikmali kapasitesi gibi özelliklerin istenmesini anlamlı bulmuyor. Çünkü Avusturya Ordusu’nun şu anda böyle bir yakıt ikmal sistemi bulunmuyor. M-346FA jetinin tüm teknik kriterleri karşılayan tek model olması, seçim sürecinde İtalyan üreticinin önceden belirlenmiş olduğu izlenimini veriyor.
Bütçe Açığına Rağmen Yüksek Harcama
Avusturya’nın ciddi bir bütçe açığı yaşadığı ve altı milyar Euro’dan fazla tasarruf yapması gerektiği bir dönemde, bir milyar Euro’ya yakın maliyeti olan bu uçak alımının “şaibeli” bir görüntü oluşturduğunu dile getiren Stögmüller, halkın kemer sıkarken böyle büyük bir harcamayı anlamakta zorlanacağını söyledi.
Savunma Bakanlığı’ndan Açıklama Geldi
Savunma Bakanlığı, Der Standard’ın soruları üzerine yaptığı açıklamada, bu alım kararının hükümetler arası savunma ve güvenlik sözleşmelerine ilişkin yönergelere göre yapıldığını belirtti. Uçakların teknik tanımının da ordu ihtiyaçlarını tarafsız şekilde yansıttığını ifade etti.
İç Denetim Başkanı General Hans Hamberger, denetimlerin doğası gereği büyük süreçlerde soru sormanın ve süreci takip etmenin görevleri olduğunu, bu kapsamda Genelkurmay’a çok sayıda bilgi aktardıklarını belirtti. Bu bilgilerde doğrudan bir usulsüzlük tespit edilmediğini, ancak ek görüşler ve öneriler sunulduğunu vurguladı.
Kesin Fiyat Henüz Belli Değil
Genelkurmay Başkanı Rudolf Striedinger, Aralık ayında yaklaşık bir milyar Euro’luk maliyeti kendisi açıklamıştı. Ancak Savunma Bakanlığı, hâlâ müzakerelerin sürdüğünü, bu nedenle net fiyatın ve donanım içeriğinin henüz kesinleşmediğini açıkladı.
Fiyatların Düşmesi Beklenmiyor
Askeri uzmanlar, resmi olarak açıklanan fiyatların üretici firmalarca nadiren düşürüldüğünü söylüyor. Bu durum, genellikle donanım veya bakım, mühimmat gibi paketlerin eksiltilmesiyle gerçekleşebilir. Bu nedenle bakanlık, maliyet açıklamalarında temkinli davranıyor.
Hükümetten Hükümete Satış Modeli
Leonardo jetlerinin alımı, “hükümetten hükümete” satış modeliyle yürütülüyor. Yani Avusturya, doğrudan üreticiyle değil, İtalyan hükümetinin yaptığı toplu alıma dahil olarak jetleri satın alacak. Savunma Bakanlığı, Eurofighter skandalından sonra bu modeli tercih ettiklerini ve doğrudan müzakere yapılmadığı için yolsuzluk riskinin azaldığını belirtiyor.
Ancak bu yöntem, hem ordu içinde hem de uzmanlar arasında tartışmalı. Çünkü bu modelde, alıcı ülke çoğu zaman müzakerelere doğrudan katılamıyor ve genellikle daha yüksek fiyat riskiyle karşı karşıya kalabiliyor.
