Avrupa Ormanları Politikaların Odağında
Avrupa’nın ormanları günümüzde politikacılar tarafından her zamankinden fazla tartışılıyor. Green Deal (Yeşil Mutabakat) eleştirmenlerine verilen tavizler artarken, “yeşil akciğer” olarak görülen ormanların kapasitesinin zorlandığı anlaşılıyor. 2040 yılı iklim hedeflerinin planlanmasında, politikacılar hâlâ ideal bir orman sağlığını varsayıyor, oysa gerçek tablo bundan çok uzak.
Ormanların Karbon Tutma Gücü Zayıflıyor
Ormanlar, havadan milyonlarca ton karbondioksit (CO₂) çekerek birçok ülke için en büyük karbon senkesi (karbon yutağı) görevi görüyor. Ancak Avusturya örneğinde, 2023’te bir kırılma yaşandı: Ormanlar, sanayinin yıllık CO₂ salımının yarısına eşit, 5,4 milyon ton fazladan CO₂ saldı. Bu, planlanan iklim hedefleri açısından kritik bir durum.
Karbon Senkesi Daralıyor
Nature dergisinde yayımlanan, Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi önderliğindeki makaleye göre, Avrupa ormanları 1990-2022 arasında AB emisyonlarının yaklaşık %10’unu dengeledi. Ancak bu dengeleme kapasitesi hızla daralıyor: 2010-2014 ile 2020-2022 yılları karşılaştırıldığında, ormanların her yıl bağladığı CO₂ miktarı dörtte bir oranında azaldı. Diğer istatistikler ve araştırmalar da bu gerilemeyi doğruluyor; hatta oranların daha yüksek olabileceği ifade ediliyor.
Bilim Dünyası: İklim Sistemi Çöküyor
Makale dışından bilim insanları da bu tabloyu doğruluyor. Leeds Üniversitesi’nden Piers Forster, “İklim sistemi yüzyıllardır süren sera gazı emisyonları baskısı altında çöküşe geçiyor,” diyerek tehlikeyi vurguluyor. Forster, atmosferden karbon çekmeye güvenilmemesi, doğa ve toprak sistemlerindeki değişimlerin mutlaka anlaşılması gerektiğini belirtiyor.
Ormanları Zayıflatan Nedenler ve Kısır Döngü
Ormanların kapasitesini düşüren başlıca etkenlerden biri iklim krizi. Yükselen sıcaklıklar, değişen yağış rejimleri, aşırı hava olayları (sıcak dalgaları, kuraklık) birçok ağaç türünü zorluyor. Direncin azalmasıyla orman yangınları ve zararlılar (ör. kabuk böceği) daha kolay yayılıyor. Böylece sistem bir kısır döngüye giriyor: Ormanlar daha az CO₂ çekince, sera etkisi ve küresel ısınma daha da şiddetleniyor.
Ormancılık ve Yeniden Ağaçlandırma Yetersiz Kalıyor
Çalışmada, orman kesimlerinin artması ve yeniden ağaçlandırmanın yetersiz olması da vurgulanıyor. Yeni ağaçlandırma çalışmaları ise kısıtlı çünkü hâlihazırda AB topraklarının %40’ı ormanlarla kaplı. Artan kesim oranları ormanların toparlanmasını geciktiriyor.
Uzmanlardan Uyarı ve Çözüm Önerileri
Uzmanlar, ulusal iklim planlarının ormanların kapasitesini gerçekçi olmayan rakamlarla hesapladığını, bunun ise emisyon azaltımında yanlış beklentilere yol açtığını belirtiyor. Çözüm için ise; iklim dostu orman yönetimi, daha iyi izleme sistemleri, entegre arazi ve iklim politikaları, ormanların direnç gücünü artıracak tedbirler öneriliyor. Piers Forster’a göre, tüm sektörlerde iddialı emisyon azaltım hedefleri artık hayati önemde.
