Avusturya’nın Ebedi Tarafsızlığının 70. Yılı
Bu Pazar günü, Avusturya Ulusal Meclisi’nde kabul edilen “Ebedi Tarafsızlık Anayasa Yasası”nın 70. yıldönümü kutlanacak. Aradan geçen on yıllara rağmen, halkın bu karara olan desteği hâlâ güçlü. Nüfusun yüzde 80’i tarafsızlığı, Avusturya kimliğinin bir parçası olarak görüyor. Ancak genç kuşak, tarafsızlık ile kimlik arasındaki bağı daha farklı değerlendiriyor.
Tarafsızlık, İkinci Cumhuriyet’in Kuruluş Sürecinin Bir Parçası
Siyaset bilimci ve tarafsızlık araştırmacısı Martin Senn, bu yüksek desteğin nedenini, tarafsızlığın “İkinci Cumhuriyet’in devletleşme sürecinin bir parçası” olmasına bağlıyor. Senn’e göre, tarafsızlık Avusturya’nın 1945 ve 1955 sonrası kimliğini tanımlayan bir unsur. “Tarafsızlık, kim olduğumuzun ve kim olmak istemediğimizin bir parçası,” diyor Senn.
Uzun Vadeli Araştırma: Avusturyalıların Dış Politika Tutumu
Senn, Innsbruck Üniversitesi’nde Dışişleri Bakanlığı ile ortak yürüttüğü Austrian Foreign Policy Panel Project (AFP3) adlı uzun vadeli araştırmada, Avusturya halkının dış ve güvenlik politikasına ilişkin tutumlarını inceliyor. 2023’ten bu yana yürütülen çalışmada, tarafsızlık konusundaki görüşler de değerlendiriliyor.
Genç Kuşakta Tarafsızlık Algısı Daha Zayıf
Araştırma sonuçlarına göre, gençlerin tarafsızlık ve kimlik arasında kurduğu bağ, yaşlılara göre daha zayıf. 60 yaş üzerindekilerin yüzde 88’i tarafsızlığı kimliğin bir parçası olarak görürken, 18-29 yaş aralığındakilerde bu oran yüzde 65’e düşüyor. Senn’e göre bunun nedeni, son 20 yılda tarafsızlık kavramının kamuoyunda fazla gündeme gelmemesi.
Ukrayna Savaşı Tarafsızlık Algısını Yeniden Gündeme Taşıdı
2022’de başlayan Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısı, tarafsızlık konusunu yeniden gündeme getirdi. Senn’e göre, “dönüm noktası” öncesinde savaş, kamuoyunda geçmişte kalmış bir mesele olarak görülüyordu. “Savaş geçmişte kaldığında tarafsızlık da önemini yitirir, çünkü o da çatışmalara karşı bir duruştur,” diyor Senn. Genç nesil, siyasi olgunlaşma döneminde tarafsızlık konusuyla fazla temas etmediği için bu kavramla duygusal bir bağ kuramadı.
Halkın Çoğunluğu Tarafsızlığın Devamından Yana
Buna rağmen halkın büyük kısmı, mevcut tarafsızlık politikasının sürdürülmesinden yana. Ankete göre, katılımcıların yüzde 59’u tarafsızlığın mevcut biçimde korunmasını istiyor. Yüzde 36’sı daha kapsamlı bir tarafsızlık politikası talep ederken, yalnızca yüzde 13 NATO üyeliğini destekliyor. Yüzde 9’luk bir kesim ise ne NATO’ya katılımı ne de tarafsızlığın devamını istiyor. Araştırma ekibi, yıllar içinde tarafsızlığa yönelik genel tutumun büyük ölçüde değişmediğini belirtiyor.
Tarafsızlık Bir “Siyasi Mit” Haline Geldi
Martin Senn, araştırmasının sonuçlarının tarafsızlığın bir “siyasi mit” olarak ne kadar güçlü olduğunu gösterdiğini vurguluyor. Ona göre, bu mit toplum için bir tür dayanma noktası, değişen dünya karşısında yön verici bir hikâye sunuyor.
Senn, tarafsızlığın toplum için hâlâ önemli bir “bağlayıcı anlatı” olduğunu kabul etmek gerektiğini söylüyor. Bu nedenle, tarafsızlığın geleceği konusunda halkla birlikte, dikkatli bir biçimde düşünülmesi gerektiğini vurguluyor. “Tartışma, ‘Tarafsız kalalım mı yoksa NATO’ya mı katılalım?’ ikilemine indirgenmemeli,” diyor Senn. Ona göre, bu 70. yıl dönümü, tarafsızlığı 21. yüzyıla uyarlamak için uygun bir fırsat sunuyor.
