Çin’in Ukrayna Savaşındaki Görünmez Eli: Resmî Tarafsızlık, Fiili Destek
Pekin, Ukrayna savaşında tarafsız olduğunu iddia etse de, Çin’in Rusya’ya sağladığı destek savaşın gidişatında kilit rol oynuyor. Son aylarda, Çinli işçilerin Rus ordusunda yer aldığı iddiaları Kiev tarafından gündeme getirildi. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Çin yönetimini, Rusya’nın ülkesinde asker toplamasına göz yummakla suçladı. Pekin ise “barış yanlısı” duruşunu koruduğunu açıkladı.
Çin’in Savaş Stratejisi: Kazanan Üçüncü Olmak
Temmuz başında ortaya çıkan bir sızıntı, Çin’in üst düzeyde savaşın seyrini yakından izlediğini ve Rusya’nın kaybetmesini istemediğini gösterdi. ABD ve Avrupa’da, Pekin’in bu savaşı Batı’yı dengelemek için bir “vekâlet savaşı” fırsatı olarak kullandığı yorumları yapılıyor. Çin, Rusya’yı destekleyerek ABD hegemonyasına karşı jeopolitik avantaj elde ediyor; üstelik kendi ordusunu riske atmadan.
Rusya Çin’e Ne Kadar Bağımlı?
Uzmanlara göre Rusya, Çin’in ekonomik ve siyasi desteği olmadan bu savaşı sürdüremezdi. Tarihçi Martin Wagner, Pekin’in Rusya’yı “kendi çıkarı için öncü güç” olarak kullandığını belirtiyor. Çin, doğrudan askeri müdahale olasılığını düşük tutarken, Rusya’ya doğrudan silah göndermese de, çift kullanım amaçlı (sivil ve askeri) ürünlerle Rusya’nın askeri sanayisini destekliyor. Rusya ise Çin’e enerji ve silah satışında ciddi indirimler sağlıyor.
Çin-Rusya İttifakının Sınırları
Her iki ülke de “sınırsız dostluk” vurgusu yapsa da, ittifakın sınırları ve çelişkileri dikkat çekiyor. Çin, Rusya’yı çıkarlarına uygun olduğu sürece destekliyor. BM oylamalarında çoğu zaman çekimser kalmayı tercih eden Pekin, güvenlik endişeleri nedeniyle Rusya’yı tamamen terk etmeyi göze alamıyor. Pekin’in Batı’yı parçalı tutmak ve Rusya’yı bağımlı halde bırakmak gibi bir çıkarı var. Özellikle NATO ve AB içinde kırılganlık yaratmak Çin’in jeopolitik hedeflerine hizmet ediyor.
Trump Dönemi, Savaş Sonrası Senaryolar ve “Kilit Noktalar”
ABD’de Donald Trump’ın yeniden başkanlığı ve olası yeni hamleler, Pekin’de endişeye yol açıyor. Trump’ın “Reverse Kissinger” stratejisiyle Çin-Rusya ittifakını bozma ihtimali konuşulsa da, uzmanlar ilişkilerin çok güçlü olduğunu belirtiyor. Analistlere göre Çin’in savaşın sonlanmasında belirleyici bir etkisi olabilir, fakat şu an için mevcut statüko Çin’in çıkarına. Pekin, zayıf ve Batı’ya bağımlı bir Rusya ile ekonomik olarak nötr bir Ukrayna’yı en ideal senaryo olarak görüyor.
Sonuç olarak, Çin Ukrayna savaşında resmi olarak tarafsızlığını korusa da, fiili olarak Rusya’yı destekleyerek jeopolitik güç dengelerinde “kazanan üçüncü” rolünü pekiştiriyor. Destek sınırlarının ise tamamen Pekin’in çıkarlarına ve Batı’daki gelişmelere göre şekilleneceği öngörülüyor.
